Babusnica nekada...

Za Babušničku opštinu i Lužničku kotlinu vezano je više legendi i narodnih verovanja: Po jednoj legendi planina Stol („Stolski kamen“ ili u žargonu „Stolski kamik“) je dobila ime zbog toga što, posmatrana iz daljine, izgleda kao sto (stol).Po drugoj legendi planina Stol je zaravnjena jer je svojevremeno Marko Kraljević stao na tu planinu i bacio kamen čak na drugu planinu.Po sličnoj legendi je Marko Kraljević sa susednog brda skočio na „Stol“ i od siline ga zaravnio. To mesto odakle je navodno Marko Kraljević skočio se zove „Skokovje“.

Po legendi jedan od izvora reke Lužnice u selu Ljuberađa nema dno. To mesto se zove „Komaričko vrelo“ ili „Komarički vir“.Na tom mestu u njega pada voda sa visine i izvire voda iz dubine tako da pored velike dubine voda ima nepravilno kretanje (kovitlanje). Osim toga u tom vrelu (viru) ima mnogo rastinja tako da se do dna klasičnim metodama ne može dopreti. Ljudi su, navodno pokušavali, motkama i konopcem na kome je vezan kamen, da dođu do dna ali nisu uspevali. Priča se da su se tu ranije mnogi kupači udavili zbog „lude hrabrosti“ i neopreznosti.Reka Murgovica koja se u selu Ljuberađa uliva u reku Lužnicu je navodno dobila naziv po tome što je često mutna („murgava“) (zbog sastava zemljišta kroz koje protiče ova reka se i kod malih kiša zamuti).

Zbog pogodnih prirodnih uslova za ljudski život, ova oblast je neprekidno nastanjena – od praistorijskih vremena do danas. Arheološki nalazi pokazuju da je ovaj teren bio naseljen još u antičko doba, a ostaci rimskih utvrđenja i puteva svedoče da je ovde za vlade Rimljana postojalo više naselja. „Lekoviti izvori Zvonačke Banje bili su poznati ljudima od davnina. I u ovoj banji u antičko doba izvori su bili kaptirani, a na mestu današnje banje postojalo je naselje. Od rimskih banjskih naselja prilikom raskopavanja terena 1903. godine pronađeni su raznovrsni ostaci materijalne kulture. Otkriveno je više starih rimskih bazena, patos u jednom od njih, jedna spomen ploča, ostaci crkve i mnogi rimski novci“. Kod sela Strelac postoji gradić zvani Mogilika, gde je 1906. godine pronađena kompletna rimska vojna oprema, a tragovi gradića se i danas mogu videti. Pored ovih postoje i drugi tragovi vojničkih i drugih naselja u ostalim krajevima Lužnice za koje se pretpostavlja da su iz vremena Rimljana.

Za vreme cara Dušana i neposredno posle njegove smrti, ovaj kraj je bio u sastavu srpske srednjovekovne države. Postoje podaci o ovom kraju za vreme turske vladavine. Kasnije , u XIX veku, pominju se ustanci stanovništva ovog kraja protiv Turaka.Za vreme Prvog srpskog ustanka došlo je ovde do previranja, jer je u blizini Lužnice operisao leskovački vojvoda Ilija Strelja sa svojim ustanicima. I kasnije, sve do oslobođenja ovog kraja od Turaka 1878. godine , bilo je nekoliko buna protiv obesne turske uprave.

Lužničani su učestvovali u Prvom balkanskom ratu, kada je poginulo oko 250 vojnika. U Prvom svetskom ratu poginulo je oko 468 Lužničana. Nepovoljni događaji u drugim krajevima Srbije doveli su do povlačenja srpske vojske iz Lužnice. Mnogi borci iz Lužnice napustili su zavičaj i preko neprohodnih planina Albanije krenuli ka Jadranskoj obaliU proboju Solunskog fronta poginulo je 322 Lužničana. Na teritoriji Lužnice u toku Drugog svetskog rata poginulo je oko 820 ljudi.

Godine 1889. donešen je Zakon o opštinama koji je predviđao opštinsku samoupravu, koji je omogućavao da opština (misli se na sresku opštinu) može imati najmanje 200 poreskih glava, što je omogućilo cepanje većih jedinica na manje opštine. Na teritoriji sreza Lužnica (današnja teritorija opštine Babušnica) došlo je do povećanja broja opština, tako da je na teritoriji ovog sreza u periodu od 1899. do 1918. godine ukinuto 24, a osnovane su 29 opština (treba imati u vidu da je u ovom perjodu teritoriju opštine Babušnica naseljavalo više od 40.000 stanovnika).

Posle Drugog svetskog rata došlo je do izvesnih teritorijalnih pregrupisavanja sreskih opština između susednih sreskih oblasti, tako da 1950. godine Lužnički srez ima 53 naselja koja se i do danas nalaze u sastavu opštine Babušnica. Lužnički srez 1960. godine (Službeni glasnik br. 51/59 od 01.01.1960. g.) postaje opština u sastavu Niškog sreza. Rasformiranjem srezova i formiranjem međuopštinskih regionalnih zajednica, opština Babušnica čini sastavni deo Niškog regiona.

Galerija