Manastir svetog velikomučenika Georgija, Zavidince

Nedaleko od Babušnice u selu Zavidince, nalazi se manastir svetog velikomučenika Georgija, poznat u narodu i kao manastir svetog proroka Ilije. Prema nekim podacima ovaj je manastir podignut 1364. godine i zadužbina je braće Mrnjavčevića. Pored manastirskog hrama nalazi se dud star preko 700 godina sa zapisom. O istoriji manastira nema nikakvih podataka. Današnji je hram novijeg datuma i najverovatnije je podignut na temeljima starog. Hram je 2012. godine potpuno obnovljen i živopisan. Pri ovom hramu je u toku izgradnja manastirskog konaka


Manastir Sv. Petke, Gorčince

Manastir Sv. Petke nalazi se severoistočno od sela Gorčince u živopisnoj udolini ispod brda zvanog Gorčinski Gabar, okružen mnogim izvorima čija voda obrazuje Gorčinski potok. Manastirski kompleks čini crkva posvećena Sv. Petki , zvonik i stari konak. Manastirska crkva Sv. Petke obnovljena je 1868. godine na temeljima starijeg objekta. Kao manastirska crkva služila je do 1880. godine , kada je postala parohijski hram sela Gorčince i Izvor. Crkva Sv. Petke je trikonhalne osnove, po dužini podeljena na tri traveja. Iznad središnjeg traveja na pandantifima se uzdiže kupola. Tambur kupole je iznutra kružnog oblika a spolja osmostran. Kupolu nose poluobličasti svodovi iznad zapadnog i istočnog traveja, ojačani na mestu oslonca poprečnim lukovima sa stepenasto profilisanim konzolama, i nadvišeni podužni lukovi iznad polukalota bočnih konhi. Ravne strane tambura oživljene su lučno završenim nišama, sa izduženim pravougaonim prozorskim otvorom. Crkva je zidana pritesanim kamenom, sa ravnim jednostavnim fasadama omalterisanim i okrečenim u belo. Živopisane su bile u seko tehnici 1881. godine polukalote bočnih konhi kao prilozi viđenijih meštana. Prepoznatljive stilske osobenosti ogledaju se naglašenom crtežu gde preovlađuje plava i oker boja.


MANASTIR SVETOG JOVANA BOGOSLOVA - POGANOVO

Na levoj obali reke Jerme, nedaleko od sela Poganovo, nalazi se manastir posvećen svetom Jovanu Bogoslovu. Narodna tradicija postanak ovog manastira vezuje za svetog cara Konstantina i njegovu majku Jelenu. Prota Teodor Titov pominje stari zapis na pergamentu, prema kome su Srbi podigli ovaj manastir pre 1130. godine , a na Proskomidiji je naslikana jedna stara ikona, na kojoj su upisana imena srpskih vladara iz najstarijih vremena. Ipak , novija istoriografija otkrila je preciznije podatke o vremenu nastanka manastira. Manastir je podignut 1395. godine, kao zadužbina srpskog plemića Konstantina Dejanovića Dragaša i njegove supruge Jelene, čija se imena nalaze na okruglim kamenovima sa istočne strane hrama. Konstantin Dejanović bio je sestrić cara Dušana i velmoža koji je upravljao delovima današnje Makedonije, jugoistočne Srbije i jugozapadne Bugarske. Nakon njegove smrti u bici na Rovinama 1395. godine , izgradnju manastira je nastavila njegova kći Jelena, supruga vizantijskog cara Manojla II Paleologa. Hram je živopisan tek 1499. godine , rukom nepoznatih zografa, koji bi po umetničkom stilu mogli biti iz severne Grčke. Hram je građen kao trikonhos sažete osnove, sa sedmostranim tamburom kupole. Nad pripratom je spratna jedinica, a nad njom četvorostrana kula zvonara. Načinom prelaska iz kvadratne osnove u prsten kupole Crkva pokazuje specifična konstruktivna rešenja. Ćelijastim zidanjem i lomljenim kamenom i opekom ostvarena je dekorativnost, dok je sekundarna plastika veoma skromna, netipična za građevine moravskog stila. Crkva je imala izuzetnu dvostranu ikonu sa predstavom čuda u Latomskom manastiru sa jedne strane i likovima svetog Jovana Bogoslova i Presvete Bogorodice sa druge. Ova ikona je nastala krajem XIV veka i bila je dar vizantijske carice Jelene, u znak sećanja na oca Konstantina. Ova ikona je zajedno sa ikonostasom velike umetničke vrednosti, koji potiče iz 1622. godine ukraden od strane bugarske okupatorske vojske i odnešen u Sofiju. Danas se čuva u nacionalnom muzeju u Sofiji. Zbog same lokacije manastira i teške pristupačnosti, manastir nikada nije pustošen. Do 1927. godine , nije postojao ni jedan prohodni put do manastira, jer je kanjon reke Jerme u potpunosti bio neprohodan. Zahvaljujući ovome, manastir je u potpunosti zadržao autentičan izgled. 1876 . godine, manastir je doživeo veliku obnovu, kada je ispred ulaznih vrata hrama dozidan trem. Konzervatorski i restauratorski radovi na Crkvi, konacima i mutvaku izvođeni su 1966. i 1974. godine. 21 . septembra 1949. godine, manastir je stavljen pod zaštitu Države, pod rednim brojem SK 222, kao Kulturno dobro od velikog značaja, a od 1979. godine nalazi se na listi svetske kulturne baštine.Kontakt telefon manastira: 010/620-062